Aan de oostoever van een enorm kunstmatig meer ligt de hoofdstad van Madhya Pradesh, Bhopal. De circa anderhalf miljoen inwoners wonen in een volgepakt oud centrum omgeven door moderne betonnen buitenwijken en groene heuvels. Maar de negentiende-eeuwse moskeeën met hun islamitische erfenis en de hectische bazaars in de ommuurde stad zijn een bezoekje waard.
Een aantal goede archeologische musea bezit grote schatten oude sculpturen en de Bharat Bhavan aan het meer is een van de beste centra voor visuele en podiumkunst van India. Het Museum of Man aan de stadsrand is 's lands meest uitgebreide verzameling huizen, cultuur en technologie van de adivasi. Ondanks dit zal Bhopal altijd bekend blijven van de giframp in 1984, die zijn schaduw blijft werpen over de stad en zijn inwoners.
Geschiedenis van Raj Bhoj
De naam Bhopal zou afstammen van de elfde-eeuwse Raja Bhoj, die door hofgoeroes was opgedragen om de moord op zijn moeder goed te maken door de negen rivieren die door zijn koninkrijk liepen, samen te voegen. Een dam, of pal, werd gebouwd in een ervan en de heerser stichtte een nieuwe hoofdstad rond de twee meren die daar uit ontstonden, Bhojapal.
Tegen het eind van de zeventiende eeuw had Dost Mohammed Khan, een vroegere generaal van Aurangzeb, de verlaten plek in bezit genomen. Hij stichtte er, in de chaotische nadagen van het mogolrijk, zijn eigen koninkrijk. De moslimdynastie die hij vestigde, werd een van de leidende koninklijke families van Centraal-India.
Zo kregen de leden ervan tijdens de raj als een van de weinigen het Britse eerbetoon van de negentien saluutschoten. In de negentiende eeuw werd Bhopal voornamelijk geleid door vrouwen, die de stadswerken opknapten, waaronder de drie zandstenen moskeeën die nog steeds de horizon bepalen.
Tolerant na ramp
Nu draagt Bhopal de last van de afgrijselijke giframp in de fabriek van Union Carbide in 1984. De bewoners vertellen maar al te graag over hun aanhoudende juridische en medische ellende. In 1992 braken er rellen uit tussen moslims en hindoes na de vernieling van de Babri Masjid in Ayodhya.
Maar de vele verhalen over hindoes die hun moslimvrienden schuilplaatsen boden tegen de woedende menigte en vice versa, laten zien dat er een lange traditie van religieuze tolerantie is in de stad. De laatste jaren is Bhopal, en Madhya Pradesh als geheel, trouw gebleven aan zijn tolerante aard en zijn er weinig politieke en religieuze conflicten die de andere staten in noordelijk India zo teisteren.
New Market
Bhopal heeft twee aparte centra. Verspreid over de heuvels ten zuiden van het meer ligt New Market, een mix van winkelgalerijen, internetcafés, ijssalons, bioscopen en moderne kantoorpanden dat deels voetgangersgebied is.
Als je je door het stuk land tussen Upper Lake en het kleinere Lower Lake gewurmd hebt, kom je via gigantisch brede wegen met bestuursgebouwen en tuinen in de nog vollere oude stad. In dit gebied vind je de Jama Masjid en de bazaar, beide in de Chowk, een dicht stratennet tussen de Moti Masjid en Hamidia Road. De galeries en musea zitten in zijstraten van New Market en aan de heuvelachtige zuidkant van Upper Lake.
Chowk
De levendige bazaar van Bhopal (di-za) is een welkome afwisseling na de armzalige straten vol verkeer rond het treinstation. De bazaar is beroemd om de zarda, purdah, garda en namarda (tabak, sluiers, stof en eunuchen) en ademt een islamitische sfeer met de overhangende balkons die bewerkt zijn met ingewikkelde, islamitische geometrische vormen.
Ieder straatje heeft zijn eigen koopwaar, waaronder zijden sari's uit Chanderi, grote trommels en klarinetten, Tussarzijde, zilveren sieraden en de beroemde kralentasjes. In het hart van de markt doemen de rode zandstenen muren en stompe minaretten van de Jama Masjid op, gebouwd in 1837 door Kudsia Begum.
