Kolkata (voorheen Calcutta) is een van de vier grote stedelijke agglomeraties van India, heeft volgens zijn trotse inwoners evenveel charme, afwisseling en interessante bezienswaardigheden als willekeurig welke andere stad in het land.
Het was de prestigieuze hoofdstad van de Britse raj, de grootste koloniale stad van de Oriënt. Zelfs vandaag de dag vormen de afstammelingen van de westerse gelukzoekers uit de achttiende en negentiende eeuw nog een merkbaar onderdeel van deze kosmopolitische smeltkroes.
Moeder Teresa
Desondanks is er sinds kort sprake van Bengaals nationalisme, een gevolg van het omdopen van Calcutta tot Kolkata. De Bengaalse uitspraak is nu de officiële naam, maar deze beslissing is nog niet door iedereen geaccepteerd: de Engelstalige The Telegraph schrijft nog steeds Calcutta.
Sinds de onafhankelijkheid is de stad in de twintigste eeuw meerdere malen overspoeld door vluchtelingen die de diverse conflicten in en om het land ontvluchtten. Hierdoor, en door de pogingen van Moeder Teresa om de meest schrijnende gevallen te helpen, heeft Kolkata nog steeds een reputatie van armoede, die door inwoners afgedaan wordt als onterecht. Volgens hen zijn de problemen, ondanks de ononderbroken komst van vluchtelingen, lang niet zo acuut als in Mumbai of andere steden in de wereld.
Bengaalse cultuur
Hoewel de mooie victoriaanse huizen er vervallen bijstaan en de grootste verkeersaders dichtgeslibd zijn met files, gaat er van Kolkata een onmiskenbare warmte en charme uit, waarvoor maar weinig bezoekers ongevoelig zijn. Kolkata breidt zich in rap tempo uit met nieuwe winkelcentra, restaurants en buitenwijken. Het nadeel van alle deze ontwikkelingen is een van de ergste vormen van luchtvervuiling ter wereld, terwijl de wegen als gevolg van de drastische toename van het verkeer levensgevaarlijk zijn geworden.
Wat het culturele leven betreft zijn de Bengaalse inwoners van Kolkata zeer trots op hun artistieke erfenis en zien ze zichzelf als de intelligentsia van India. In de stad vind je talloze galeries en enorme festivals voor klassieke Indiase muziek. Er is een bloeiende theatercultuur in het Bengaals en een filmgeschiedenis die dankzij regisseur Satyajit Ray wereldwijde bekendheid geniet.
Bengaalse cultuur
Hoewel de marxisten de scepter voeren vanuit het imperialistische Writers' Building (in al die decennia nauwelijks veranderd), ervaren bezoekers Kolkata nog steeds als een koloniale stad. Er staan diverse bouwwerken in verschillende stijlen, zoals het imposante Victoria Memorial en de gotische St Paul's Cathedral.
De collectie van het veelzijdige Indian Museum, een van de grootste in Azië, uiteenloopt van natuurhistorie tot kunst en archeologie. Instituten uit de tijd van de raj die nog in ere worden gehouden zijn de paardenrennen, de populariteit van het cricket en diverse exclusieve gentlemen's clubs.
Klimaat
Het klimaat van Kolkata is op zijn best tijdens de korte winter (nov-feb), wanneer de maximumtemperatuur rond 27 graden ligt en de markten vol liggen met verse groenten en bloemen. Voor de moessonregens is de hitte onhoudbaar klam.
De regenbuien aan het einde van juni zorgen voor enige verlichting, maar ook voor overstromingen die de straten in modderpoelen veranderen. Na een korte periode van hoge temperaturen zijn de maanden oktober en november relatief prettig. Dan vindt ook het grootste festival van de stad plaats: Durga Puja.
Kathedraal en museum
De verweerde, vervallen gebouwen en chaotische straten van Kolkata kunnen aanvankelijk nogal overweldigend overkomen. Wie zich de tijd gunt ontdekt echter al gauw een fascinerende samensmelting van stijlen en invloeden. De rivier de Hooghly, met zijn opvallende Howrah Bridge, speelt geen rol van belang voor de stad, waarvan de groene oase Maidan het ware hart vormt. Alle rangen en standen komen hier samen om te ontspannen en te sporten of voor evenementen en manifestaties.
Aan de zuidzijde staat het witmarmeren Victoria Memorial en iets verderop rijzen de gotische torens van de St Paul's Cathedral boven alles uit. Naast de bedrijvige New Market staat het alomvattende Indian Museum. Verder noordelijk staat het gebied rond BBD Bagh vol aandenkens aan de dagen van de East India Company, vooral het Writers' Building, gebouwd in 1780 als vervanging van het oorspronkelijke bouwwerk waar de 'writers' of kantoorklerken van de compagnie werkten.
Vlakbij staan de St Andrew's Kirk en het gigantische hoofdpostkantoor (GPO). Iets verderop markeert de Armeense kerk de grens van de hectische markt Barabazaar. Naar het zuiden vind je de invloedrijke Kalighattempel. Aan de overzijde van de rivier, ten zuiden van het schitterende treinstation Howrah, vind je de Botanical Gardens, een oase van rust.
Maidan stadspark
De Maidan, letterlijk 'veld', is een van de grootste stadsparken ter wereld en loopt van de Esplanade in het noorden tot aan de renbaan in het zuiden, met Chowringhee Road als oostelijke en de Strand en de rivier als westelijke grenzen. Dit weidse gebied vormt een gigantisch contrast met de chaotische straten van de omliggende stad. Het is groot genoeg om plaats te bieden aan diverse clubs, waaronder de Calcutta Ladies Golf Club en de Calcutta Bowling Club met zijn smetteloze grasmatten.
Het is een uitvloeisel van de bouw van Fort William, tegenwoordig hoofdkwartier van het Eastern Command, naast de rivier in 1758. Robert Clive liet daarbij delen van een bos kappen om de vuurlinie van de kanonnen vrij te maken. De Maidan was oorspronkelijk de speelplaats van de elite en kende een strikte dresscode. Tegenwoordig doen gewone burgers er hun ochtendgymnastiek, laten herders er hun kuddes grazen en wordt er paard gereden. In de middag wordt er cricket, voetbal en kabadi gespeeld.
Esplanade
De 46 meter hoge zuil van Shahid Minar ('Monument der martelaren') steekt uit boven de tram- en busstations en de marktkramen aan de noordoostelijke hoek van de Maidan, hier bekend als de Esplanade. Het werd in 1828 gebouwd voor David Ochterlony, die troepen van de East India Company leidde in de Nepalese Oorlogen van 1814-1816.
Aan de oostkant van de Esplanade doemt de ooit elegante colonnade van Chowringhee Road op, met zijn commerciële bedrijvigheid. Aan deze laan vol koloniale villa's en paleizen behoudt alleen het victoriaanse Grand Hotel, met zijn binnenplaats met palmen, geïnspireerd op het Raffles in Singapore, de sfeer van het koloniale tijdperk, ondanks eindeloze renovaties en veranderingen van eigenaar.
New Market
In oostelijke richting leidt Chowringhee Road richting de New Market, die nauwelijks is veranderd sinds de opening in 1874 en dan ook heel sfeervol is. Aan de voet van de gotische bakstenen klokkentoren vind je een verbazingwekkend aanbod aan huishoudproducten, bagage, kleding, stoffen, sieraden, hebbedingetjes en boeken, maar ook vlees, groenten en fruit.
Chamba Lama verkoopt Tibetaanse curiosa, zilveren sieraden en bronzen sculpturen. De Symphony heeft klassieke en populaire Indiase muziek. Sujata's staat bekend om zijn zijde en Nahoum & Sons is een befaamde joodse banketbakkerij met broodjes, gebakjes, taarten en een hondstrouwe clientèle. In dezelfde gang vind je kramen met alles van gedroogd fruit en zoute Bandel-kaas (gerookt en niet-gerookt) tot amshat, blokken gedroogde mango.
De nabijgelegen versmarkt met gevogelte, vis en vlees is dankzij de aroma's moeilijk te missen. Koelies staan te popelen om je te helpen met je keuze, in de hoop op een commissie.
