De Baliemvallei is het meest bezochte gebied van Papoea. De stammen die de vallei bewonen werden pas in 1938 ontdekt. De christelijke missie en de moderniteit hebben de puurheid van deze culturen zwaar aangetast. Toch zijn er veel tradities die alle externe invloeden hebben weten te overleven.
Geschiedenis
De Baliemvallei is de grootste en best begaanbare vallei van Papoea. De vallei is anderhalve kilometer hoog, 72 kilometer lang en varieert in breedte van 16 tot 32 kilometer. De vallei wordt omringd door enorme bergtoppen van 2.500 tot 3.000 meter hoog en dankt zijn naam aan de Baliemrivier die dwars er doorheen slingert.
De Baliemvallei werd pas in 1938 ontdekt door een Amerikaanse onderzoeker. Dit betekende dat de stammen die in de vallei leefden al die tijd in afzondering van de rest van de wereld hadden geleefd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was een verdere studie van de vallei door de Japanse bezetting van Papoea niet mogelijk.
In 1945 kwam de vallei in het nieuws doordat er een vliegtuig daar neerstortte en de passagiers konden worden gered. De eerste missionarissen arriveerden in 1954. In 1956 vestigden de Nederlanders een post in Wamena waardoor de levenswijze van de lokale stammen zou worden beïnvloed.
Na 1963 hebben de Indonesiërs van Wamena een moderne nederzetting gemaakt met scholen, politie, soldaten en winkels. Ondanks alles zijn de lokale stammen in staat geweest hun traditionele gebruiken en waarden te handhaven.
Stammen
De Baliemvallei wordt bewoond door drie lokale stammen: de Dani in het centrum, de Lani in het westen en de Yali in het zuidoosten. Elke stam heeft zijn eigen cultuur. Een van de manieren om de drie stammen van uiterlijk te onderscheiden is de lengte van de kotheka, de gerenommeerde peniskoker.
De Dani gebruiken een lange, dunne kotheka, de Lani gebruiken een middelgrote, brede kotheka en de Yali dragen de langste kotheka van de drie stammen. De drie stammen leven allen van de landbouw. Ze verbouwen voornamelijk zoete aardappelen, tabak, bonen, taro, spinazie en bananen.
Traditioneel zijn het de mannen die de grond bewerken, de vrouwen planten en oogsten de producten. De eerste aardappelen zijn voor de voorouders bedoeld. De Dani en Yali leven in kleine groepen en de Lani leven in grote dorpen. De mannen en vrouwen van de stammen lopen er doorgaans bijna naakt bij, de mannen dragen een kotheka en de vrouwen dragen een soort van rok.
Religie
De christelijke missie is erin geslaagd om de stammen van de Baliemvallei te bekeren tot het christendom. De traditionele, animistische religie blijft echter ondanks pogingen van de missie dit tegen te gaan een zeer grote rol spelen. De verering van verschillende soorten geesten waaronder die van voorouders staat centraal in de traditionele religie.
Er zijn vele soorten geesten, goedwillende en kwaadwillende geesten die je door het uitvoeren van de juiste rituelen kunt beïnvloeden. Met deze rituelen kun je bijvoorbeeld ook een goede oogst bevorderen of het weer beïnvloeden. De medicijnman beschikt vaak over de beste kennis omtrent deze rituelen.
Gebruiken
De mannen van de verschillende stammen in de Baliemvallei zijn polygaam. Een man mag zoveel vrouwen hebben als hij zich kan veroorloven. De missie is er duidelijk niet in geslaagd dit gebruik de wereld uit te helpen. De bruid moet worden gekocht en dat gebeurt door middel van ruilhandel.
De familie van de bruid krijgt zo'n vier à vijf varkens voor het weggeven van de dochter. De sociale status van een man wordt ook bepaald door het aantal varkens en vrouwen dat hij bezit. Met varkens worden ook de grote feesten betaald, dus hoe meer je er hebt hoe vetter het feest. De mannen slapen apart van de vrouwen en kinderen.
Nadat een vrouw een kind heeft gekregen mag ze twee tot vijf jaar lang geen seks hebben, zodat het kind alleen haar melk en goede zorg krijgt. Door deze zorg ligt de gemiddelde levensverwachting rond de zestig jaar. Anderzijds wordt de polygamie door het celibaat van de vrouwen versterkt en vinden er veel scheidingen plaats.
Bij het overlijden van een naaste verwant wordt het voor de vrouw er niet al te vrolijker op. Het is namelijk de gewoonte voor een vrouw om dan een of twee vingerkootjes te amputeren. Het lichamelijk overschot van een overledene wordt traditioneel gecremeerd, soms wordt het lichaam echter bewaard en gedroogd. In een aantal dorpen kun je dergelijke mummies nog tegen betaling bekijken.
