Vanwege de situatie in Oekraïne zijn reizen naar Rusland momenteel niet mogelijk.
Slenterend over de keien in het centrum van Kaliningrad verzink je gemakkelijk diep in gedachten. Je loopt immers langs het geboortehuis van één van 's werelds invloedrijkste filosofen: Immanuel Kant.
In Kaliningrad bedacht Kant theorieën over metafysica, de menselijke kennis en ethiek. Nooit reisde hij meer dan honderd mijl bij zijn stad vandaan. De filosoof Immanuel Kant leefde in de achttiende eeuw. In zijn tijd droeg Kaliningrad nog de trotse naam Königsberg. Eeuwenlang was Königsberg de hoofdstad van het Pruisische Rijk.
Pas sinds de Tweede Wereldoorlog is de stad in Russische handen, die het omdoopten in Kaliningrad. Nu ligt de Russische enclave ingeklemd tussen Polen en Letland. Het is meer dan tien uur rijden van de Russische grens.
Pruisische Rijk
Toen Kant zijn wereldverlichtende gedachtegoed ontwikkelde, was Königsberg het hart van het Pruisische Rijk. Kant doceerde zijn filosofie aan jonge aristocraten aan de Universiteit van Königsberg. Hij zag hen uitgroeien tot legerleiders en rijke kooplieden.
Königsberg was niet alleen het centrum van de filosofie, maar ook van de handel en de politiek. Van oudsher ontmoetten de invloedrijke kooplieden en de generaals van de machtige Pruisische legers elkaar in Königsberg.
Sovjet-Unie
Oorlogen bepaalden het gezicht van Königsberg door de eeuwen heen. De stad werd zwaar getroffen in de Tweede Wereldoorlog, toen grote stukken van de stad verwoest werden door zware bombardementen.
Toen de Russen Kaliningrad na de oorlog annexeerden, wilden zij alle herinneringen aan Pruisische glorie uitwissen. Monumentale gebouwen die de bombardementen hadden overleefd, sneuvelden alsnog door de explosieven van de Sovjets. Slechts een klein gebied in het centrum van de stad bleef in originele staat.
Kathedraal
Een stad met een dergelijke geschiedenis roept op tot mijmeren, terwijl je over de keien van de oude straten loopt. De oude kathedraal, die in oude glorie is hersteld, biedt je in de warme zomer enige schaduw.
Kant vond in deze kerk zijn laatste rustplaats, in de stad die hij zelden verliet. Net na de Tweede Wereldoorlog werden duizenden Duitsers door de Russen gedwongen om hun geboortestad voorgoed te verlaten. Alles werd in het werk gesteld om Königsberg om te toveren tot een Sovjet-bolwerk.
Op de plek van majestueus fort uit de twaalfde eeuw bouwden de Russen een afzichtelijke wolkenkrabber: 'het huis van de Sovjets.'
Sovjet-architectuur
Voortaan droeg Königsberg de naam Kaliningrad. Vernoemd naar Mikhail Kalinin, een van de wrede kameraden Josef Stalin. Zodra de oude stadpoorten achter je dichtvallen is de erfenis van vijftig jaar Sovjet overheersing te zien. Zo ver je kunt kijken bepaalt de grauwe Sovjet architectuur de horizon.
Parken en musea
Na de val van de Sovjet-Unie reisden de oude Duitse bewoners als toeristen naar Kaliningrad. Bedroefd over de diepe littekens in hun oude stad, begonnen zij met de restauratie van het centrum. Iedere straat kreeg bomen, de parken werden opgeknapt en musea openden hun deuren.
Tegenwoordig is Kaliningrad dan ook de meest westerse stad van Rusland. Immanuel Kant meende dat een idee van de gedachte altijd getest moest worden door ervaring. Zo is het ook met zijn stad: wie Kaliningrad niet bezoekt, zal haar nooit kunnen begrijpen.
Wat is er te doen in Kaliningrad?
- Probeer het raadsel van de zeven bruggen van Kalingrad op te lossen. In de achttiende eeuw loste een Zwitserse wiskundige het mysterie op hoe je via een en dezelfde weg alle zeven bruggen kon lopen. Lukt het jou ook?
- De kathedraal is helemaal in gotische stijl gerenoveerd en doet je de kille Sovjet gebouwen van Kaliningrad bijna vergeten.
- Filosofeer aan de rand van de graftombe van Kant in de kathedraal over zijn ideeën.
- Bezoek de oudste dierentuin van Rusland. Waren er na de Tweede Wereldoorlog slechts vier dieren in leven, tegenwoordig is de dierentuin van Kaliningrad in uitstekende staat.
- Hoewel Russische musea voor ons vaak onbegrijpelijk zijn, is het Amber museum het bezoeken waard.
