Bij het horen van de naam Lopburi denken de meeste Thai meteen aan apen. De centrale kruising in het oude centrum van deze onopvallende provinciehoofdstad, 150 kilometer ten noorden van Bangkok, wordt namelijk druk bezocht door makaken.
De dieren zijn zo goed voor de toeristensector dat een plaatselijke hoteleigenaar elk jaar in november 600 apen bedankt met een maaltijd in de Phra Prang Sam Yod-tempel, compleet met menu's, obers en servetten. De apen kunnen erg lastig zijn, maar geven de aanwezige Khmergebouwen wel iets extra's.
Festival Lopburi
Hoewel historisch belangrijk, zijn deze gebouwen namelijk niet erg indrukwekkend. Interessanter zijn het Nationaal Museum van Narai, gevestigd in een deels gerenoveerd zeventiende-eeuws paleis, en de Wat Phra Phutthabat, een kleurrijke openbaring voor niet-boeddhisten.
Het voornaamste festival in Lopburi is de vijfdaagse Koning Narai-markt in februari, waarbij de verjaardag van de zeventiende-eeuwse koning wordt gevierd met processies, optredens, traditionele markten en een klank- en lichtspel bij het Phra Narai Ratchanivet.
Oudste stad Thailand
Lopburi (oorspronkelijk Lavo) is een van de oudste steden in Thailand. De stad was rond de zesde eeuw, in de Dvaravatitijd, een belangrijk centrum van de Mon. Tot het begin van de elfde eeuw wist Lopburi onafhankelijk te blijven van de oprukkende Khmer, waarna de stad in het keizerrijk werd opgenomen als de provinciehoofdstad van bijna geheel Centraal-Thailand.
Doordat er veel Thai vanuit het noorden naar de stad trokken, raakten de Khmer in de minderheid, en vanaf de dertiende eeuw was Lopburi weer onafhankelijk. Dit bleef zo tot de opkomst van Ayutthaya in het midden van de veertiende eeuw. Daarna werd Lopburi tweemaal gebruikt als tweede hoofdstad - in de zeventiende eeuw door koning Narai van Ayutthaya, en in de negentiende eeuw door Rama IV van Bangkok - omdat de stad door zijn ligging ver van de zee minder kwetsbaar was voor Europese kolonialisten.
Onder Rama V degradeerde de stad en werd het koninklijk paleis omgebouwd tot een provinciekantoor en een museum. Tegenwoordig staat er in Lopburi een aantal grote legerbarakken opgesteld.
Eivorming eiland
Het oude centrum van Lopburi ligt op een eivormig eiland tussen een aantal kanalen en de rivier de Lopburi, en wordt van noord naar zuid doorsneden door de spoorlijn. De hoofdstraat, Thanon Vichayen, kruist de spoorlijn bij het drukste kruispunt van de stad en loopt dan door in oostelijke richting - onder de naam Thanon Narai Maharat - door de nieuwste wijken, via de Sakeorotonde en het busstation, naar Highway 1.
Alle bezienswaardigheden liggen op loopafstand van het station: de beste accommodatie en de meeste restaurants liggen in de rustige kern rond het TAT-kantoor en het naastgelegen recreatieveld. De ruïnes en het treinstation liggen maar een paar minuten lopen verderop.
Ruïne Wat Phra Si Ratana Mahathat
Als je het station verlaat, zie je als eerste de uitgestrekte ruïne van de Wat Phra Si Ratana Mahathat (dag. 7-17 uur). Het indrukwekkende middelpunt hiervan is de laterieten twaalfde-eeuwse Khmer prang, die is versierd met gedetailleerd pleisterwerk en wordt omringd door een ingestorte kruisgang.
Rond deze centrale prang staan meerdere raketachtige Khmer prangs en een aantal gracieuze chedi's in de Ayutthayaanse stijl, waaronder een met een bolvormige spits en verweerde bas-reliëfs van boeddhistische heiligen.
Aan de oostkant van de hoofdprang heeft koning Narai een 'gotische' viharn laten bouwen, waarvan het dak inmiddels is ingestort. Erin bevindt zich een hoofdloze boeddha, die is gewikkeld in een fotogenieke geelrode pij.
